Prachtvlamhoed (Gymnopillus spectabilis). Bleek nestzwammetje (Cyathus olla).
Paddenstoelen kun je indelen in twee groepen, de basidiomyceten (steeltjeszwammen) en de ascomyceten (zakjeszwammen).
Het meest bekend is de eerste groep, die van de basidiomyceten. Hiertoe behoort het gros van de gewone steel-met-hoed paddenstoelen. Een belangrijke uitzondering vormt de groep van de boleten, die tot de ascomyceten behoort. Basidiomyceten vormen de sporen in een basidium of sporangium. Dit is een sporendoosje waar in één enkele cel of een veelcellige structuur sporen worden gevormd. Hetzelfde gebeurt bij varens en mossen. Deze sporen hangen aan de lamellen onder de hoed van de paddenstoel. Hiertoe behoren bekende soorten als de Vliegenzwam, de Amethystzwam, de Honingzwam en de Champignon.
Ascomyceten of zakjeszwammen vormen de grootste groep in het rijk van de paddenstoelen en kennen veel verschillende vormen voorkomen. Naast bekende soorten als morieljes, truffels, kluifzwammen, judasoren en de boleten behoren hier ook allerlei kleine schimmels en paddenstoelen toe. Ze danken hun naam aan de karakteristieke voortplantingsstructuur, de asci. Dit zijn sporenzakjes waarin de sporen zitten. Deze zijn te vinden in de vruchtbare laag (hymenium). De asco-sporen komen niet vanzelf vrij, maar zijn voor hun verspreiding afhankelijk van externe mechanismen. Veel sporen worden door de wind verspreid, andere breken open door het contact met water, bijvoorbeeld als ze worden geraakt door een regendruppel. Zodra de sporen op een geschikt oppervlak terecht komen kiemen ze en vormen nieuwe schimmeldraden.
Ascomyceten zijn voor de mens van groot belang omdat ze verantwoordelijk zijn voor ziektes, maar tevens een rol spelen in de bereiding van levensmiddelen. Kaas, brood, bier en wijn, maar ook medicijnen als penicilline zouden niet bestaan zonder deze schimmels.
Functies van de paddenstoelen.
Paddenstoelen hebben een belangrijke functie in de natuur. Veel soorten zijn actief bij het opruimen van afvalstoffen in de natuur, dit zijn de zogenaamde saprofieten. Andere soorten maken bomen ziek, dit zijn de parasieten. Opvallend is dat veel parasieten na het afsterven van de boom voortleven als saprofiet en dan leven van het afval dat nog over is in de boom. Een bekende parasiet is de Reuzenzwam, die aan de voet van Beuken te vinden is.
Een derde groep vormt de mycorrhiza-paddenstoelen. Deze soorten gaan een samenwerkingsverband aan met een boomsoort. Ze onttrekken suikers aan de bomen, maar leveren de bomen in ruil daarvoor andere voedingsstoffen en water dat zijn met hun fijne wortels veel beter kunnen opnemen dan de bomen. Een bekend voorbeeld is het Eekhoorntjesbrood.
Aanbevolen paddenstoelenliteratuur:
Ewald Gerhardt, 2006, Grote paddenstoelengids voor onderweg, Tirion, één van de beste veldgidsen, zakformaat met een groot aantal soorten erin.
Gerrit J. Keizer , 2003, Geillustreerde paddestoelen encyclopedie, Rebo producties, een handig naslagwerk voor thuis met veel ascomyceten erin.
Roger Phillips, 1990, Paddestoelen en schimmels van West-Europa, het Spectrum, boek met goede foto’s van paddenstoelen in allerlei verschillende stadia.
H.Jahn,1990, Pilze die an Baumen wachsen, Patzer Verlag, Berlin, een boek met alleen maar houtzwammen met een goede tabel erin om deze soorten op naam te brengen.
Verenigingen die zich met paddenstoelen bezighouden:
Nederlandse mycologische vereniging
Secretariaat: J. Gelderblom
Guido Gezellelaan 102
4873 GG Etten-Leur
Tel. (076) 5016130
http://www.mycologen.nl
Paddenstoelenstudiegroep Natuurhistorisch Genootschap in Limburg.
Secretariaat: Leo Mommer
Dr. Poelstraat 17
6291 CV Vaals
Tel. (043) 306 25 64
http://www.nhgl.nl