De naam van de Roer. De verklaring van de naam van het riviertje de Roer is niet eenvoudig. In he verleden werden meerdere rivieren in het Germaanse taalgebied aangeduid met de naam Rura of Rure. Dit geldt onder meer voor de huidige Ruhr, naamgevend voor het Duitse Ruhrgebied, die in 796 als Rura werd vermeld. De Einruhr, een zijriviertje van de Rur die bij het gelijknamige Eifeldorpje samenvloeit met de Rur werd in 1057 vermeld als Rure. Bij de rivier uit de Eifel verdween de -h- echter in de loop van de tijd uit de naam. Alleen Einruhr heeft hem weten te behouden. Dit dorpje won in 1955 de strijd om de -h- uit de plaatsnaam te laten halen. Al in de Romeinse tijd........... Op een Romeinse wijsteen, die in 1963 bij baggerwerkzaamheden in de Roermondse weerd werd gevonden, wordt de riviergodin Rura genoemd. De precieze locatie lag ten noorden van de rijksweg tussen Roermond en Horn en ten westen van de Zevenellenweg van Roermond naar Haelen. Deze wijsteen heeft een grootte van 1 meter bij 60 centimter bij 30 centimeter. De steen is tegenwoordig te zien in het Roerstreekmuseum in Sint-Odiliënberg. De steen draagt de Latijnse inscriptie: “SEX. OPSILIVS CEMINVS RVRAE V.S.L.M.”. Voluit staat er te lezen: “Sextus Opsilius Geminus Rurae Votum solvit libens merito”, dit betekend “Sextus Opsilius, de Tweeling, heeft aan de (riviergodin) Rura deze steen gewijd en door haar te plaatsen zijn geloste ingelost, gaarne en met reden”. De steen stamt uit de 3e eeuw na Christus en is dus de oudst bekendste verwijzing naar de naam van de Roer. In een 7e eeuws geschrift wordt de rivier Rura genaamd en vanaf de 9e eeuw duikt de naam vaker op. In 845 als Rura, in 846 als Rure, in 858 als Rure, in 868 als Rura, in 973 als Rura, in 1069 als Rura, in 1200 als Rure en in 1237 als Rure. Rur of Roer ? Rure is waarschijnlijk de naam die plaatselijk in zwang was, maar die door de Latijnse schrijfwijze werd vermeld als Rura. Bovendien was de uitspraak van de –u- waarschijnlijk –oe-, hetgeen onder meer af te leiden is uit het feit dat ook de naam Rora gebruikt werd. De Nederlandse naam Roer is dus waarschijnlijk correcter dan de Duitse naam Rur. Tijdens de Franse overheersing werd ook in het Duitstalige gebied de naam Roer gebezigd. Pas in 1939 werd de naam in de officiële spelling in Duitsland omgezet in Rur. Toponiemen. In combinatie met een nederzetting wordt de naam Rur ook vaak gebruikt. Einruhr is genoemd naar het gelijknamige riviertje. Het iets verder stroomafwaarts gelegen Rurberg werd in de tweede helft van de 11e eeuw als Rurberge vermeld. Rurdorf ligt nog een stuk verder stroomafwaarts. Nabij Linnich ligt het gehucht Rurich, deze naam is een gevolg van de Romeinse uitgang –iacum, dat “gelegen bij” betekent. Rurich betekent dus “gelegen bij de Rur”. Roermond tenslotte, wordt vaak uitgelegd als gelegen aan de monding van de Roer. Het tweede deel van de naam –mond, zou daarbij afkomstig zijn van het Latijnse –gimundi, dat monding van een rivier of een plaats gelegen bij een monding van een rivier kan betekenen. De naam Ruregemunde in de 11e eeuwse Annales Rodenses, de oudste stukken van de Kerkraadse abdij Rolduc, lijkt dit te staven. Toch bestaat hierover ernstige twijfel. De Roer blijkt namelijk pas na een verlegging van de monding in 1342 in de omgeving van de stad in de Maas te zijn komen stromen. Voorheen lag de monding enkele kilometers ten noorden van de stad. Het woord –mond moet dus gezien worden als het Germaanse munti, dat een leenwoord is van het Romeinse mons dat berg of versterkte hoogte betekend. De verklaring van de naam Roermond zou dus niet monding van de Roer, maar uitspringende versterkte hoogte in de Roer betekenen. Verklaring van de naam van de Roer. Bij het verklaren van de naam van het riviertje de Roer wordt vaak verwezen naar het werkwoord roeren. Dit kan onder meer terugslaan op het snelstromende of heftig stromende karakter van het riviertje. Doorgaans wordt er vanuit gegaan dat de naam voor de Germaanse periode stamt, mogelijk uit de Keltische tijd of nog van daarvoor, uit de indo-germaanse grondtaal. De stam waarop de naam van de Rur teruggaat is –reu/ru-, hetgeen openscheuren of graven betekent. Door toevoeging van een –r-, bij het vrouwelijk een –ra- is de naam ontstaan, dit is een veel voorkomend verschijnsel. Niet alleen de Roer uit de Eifel, maar ook veel andere rivieren met dezelfde naam blijken behoorlijk te meanderen.