Meanders, mijnbouw en molens in het Wurmtal tussen Herzogenrath en Aken. Een mijnbouwhistorische en landschapswandeling in een smalle strook natuur.       Deze wandeling, met een lengte van ruim 21 kilometer, voert ons door het Wormdal tussen Herzogenrath en Aken. De route is echter op verschillende punten in te korten tot 4,6,8 en 10 kilometer. Kenmerkend voor het gebied, dat als een groen lint is ingesloten tussen stedelijke gebieden, is de aanwezigheid van sporen van de vroegere steenkolenmijnbouw. We passeren enkele geologische ontsluitingen waar Carbonisch gesteente dagzoomt, een steenberg en enkele gebouwen uit de tijd dat er nog steenkool werd gewonnen. Verder liggen in het dal verschillende oude watermolens en een oude vesting van de graven van Limburg, Burg Wilhelmstein. De wandeling voert over allerlei soorten terrein, van brede boswegen en geasfalteerde wegen tot smalle, steile paadjes. Tijdens de wandeling kunnen we ook allerlei bijzondere planten en dieren waarnemen. In het Wormdal komen onder meer de IJsvogel, de Ringslang, de Vroedmeesterpad, de Koninginnepage, de Bruinrode wespenorchis en de Tongvaren voor. Voor planten en dieren vormt het Wormdal een verbindingsstrook tussen hun leefgebieden in de Eifel en die in de noordelijker gelegen Jülicher Börde. Ook voor de wandelaars vormt het Wormdal een groene oase tussen de steden. Hoe er te komen? Vanuit de richting Eindhoven. Volg de A2 richting Maastricht / Heerlen en ga vanaf knooppunt Kerensheide richting Heerlen / Aken (A76). Vanaf knooppunt Ten Esschen richting Heerlen (N281). Neem afslag Kerkrade- West en volg "Kerkrade- Centrum". Volg daarna de bruine borden richting Abdij Rolduc. Bij de eerste stoplichten rechtsaf (Heerlenersteenweg), vervolgens rechtdoor tot tunnel. Voorbij de tunnel op rotonde linksaf (Koningsweg), doorrijden tot de stoplichten en daar linksaf (Niersprinkstraat). Bovenaan bij een rotonde rechtsaf (Ailbertuslaan) en doorrijden tot de volgende rotonde, hier rechtsaf (Roderlandbaan). De hierna volgende rotonde is de rotonde voor de abdij Rolduc. Hier rijdt u gewoon rechtdoor, richting Herzogenrath- Aken. Voor mensen uit de buurt: Startpunt van de routebeschrijving is de rotonde voor de abdij Rolduc te Kerkrade. We volgen de Euregioweg vanaf Rolduc richting Herzogenrath- Aken. Bij de rotonde voor het Eurode Bussines Center (EBC), gaan we rechtdoor. Bij het stoplicht gaan we linksaf richting Herzogenrath- Centrum, Merkstein en Geilenkirchen. We rijden nu bergaf over de Aachenerstraße. Bij het volgende stoplicht rijden we ook weer rechtdoor (Schütz von Rodestraße) en komen onder een spoorbrug door. Hierna rijden we de eerste straat rechts in. Dit is de Wiesenstraße. De weg maakt na verloop van tijd een bocht naar links en recht voor ons ligt een parkeerplaatsje. Wij volgen echter de bocht, steken de Worm over en gaan bij de volgende straat rechtsaf, de Fuhrterstraße in. Deze rijden we helemaal uit tot we rechts een parkeerplaatsje zien liggen. Hier parkeren we onze auto. Onze wandelroute: Vanaf de parkeerplaats (punt 1) lopen we een lindenlaan in, welke zich in het verlengde van de Fuhrterstraße bevindt. Bijna aan het begin van deze laan staat een bord dat wijst op het verbod om hier met gemotoriseerde voertuigen te rijden. Iets verderop voegt zich van linksachter een voetpad bij onze weg, dit laten we links liggen. Waar de verharde weg ophoudt, staan we op een soort zessprong. Hier moeten we schuin rechtdoor lopen naar een schuilhut vanwaar we prachtig uitzicht hebben op het dal. We kunnen hier mooi zien dat het Wormdal niet meer is dan een smalle strook natuur in een sterk verstedelijkt gebied. Aan de rand van het dal kunnen we de huizen van Straß en Maubach zien liggen. We lopen nu over een weg met links bomen en rechts uitzicht op het Wormdal. Onder in het dal zien we een fraai moerasje liggen met een bijzondere flora, bestaande uit onder meer Dotterbloemen (Caltha palustris), Moerasspirea (Filipendula ulmaria), Kale jonker (Cirsium palustre) en Kruipend zenegroen (Ajuga reptans). Even later gaat het weiland rechts over in bos en volgen we volgen een brede bosweg. Het bos bestaat hier uit eiken (Quercus sp.), haagbeuken (Carpinus betulus), esdoorns (Acer sp.) en Zoete kersen (Prunus avium). Langs het pad groeit Bosereprijs (Veronica montana), Gewoon schaduwkruiskruid (Senecio fuchsii) en Groot heksenkruid (Circea lutetiana). Na ongeveer 150 meter maakt het pad een bocht naar rechts. Iets verderop verandert het loofbos in een sparrenaanplant en daarna weer in een bos met vele soorten loofbomen. In het sparrenperceel groeit veel Ruige veldbies (Luzula pilosa) en Dalkruid (Maianthemum bifolia). Aan onze rechterhand slaat een bospad af door een beukenbos, hier volgen wij onze weg linksaf en stijgen tot bij een dalletje, waar links in een rotswand uit Carbonisch gesteente enkele steenkoollagen te zien zijn. Het is een ingang van een voormalige “Stollen”, een primitieve mijngang. Tegenover dit rotswand gaan we rechtsaf het dal in en na 20 meter meteen weer linksaf. Bij de tweede zijweg naar links zien we in het verlengde van deze weg een rotswand liggen. Deze gaan we bekijken en slaan dus de weg links in. Ook in deze rotswand zijn weer mooi de steenkolenlagen zichtbaar. Opvallend zijn de dikke zandsteenbanken in deze wand. In het koele dal groeien hier enkele bijzondere varensoorten. De weg buigt naar rechts en we komen uit bij een lange trap, die we volgen tot we onder in het dal bij een brug over de Worm komen. Deze plek heet “An der Pomp”. Het eerste waterrad dat voor het wegpompen van mijnwater in het Wormdal werd geplaatst, stond op deze plek (punt 2).       Afkorting: Hier kunnen we de route afkorten door de brug over te gaan en het pad linksaf te volgen langs de waterzuivering tot we bij de ingang van de waterzuivering komen. Hier zien we een schuilhut staan, daar kunnen we de route weer oppakken bij punt 14. We steken de brug echter niet over, maar lopen bij de brug linksaf en volgen de Worm. Aan onze rechterhand hebben we de Worm en links zien we nu weer een wintereiken- haagbeukenbos met onder meer Bochtige smele (Deschampsia flexuosa), Kussentjesmos (Leucobrium glaucum), Kamperfoelie (Lonicera periclymenum) en Valse salie (Teucrium scorodonia) als ondergroei. In dit bos komt het Carbonische gesteente op diverse plekken aan de oppervlakte en ook hier zijn op enkele plekken dagzomende steenkolenlaagjes en dikke zandsteenbanken te zien. Let er ook eens op hoe de lagen vervormd zijn, soms staan ze gewoon schuin, maar soms ook vertikaal omhoog gericht. Zijwegen die links de helling omhoog lopen negeren we, evenals een zijweg uit het dal van rechts en we blijven de bosweg langs de dalvoet volgen tot we uitkomen bij het schachtgebouw van de steenkolenmijn "Fuhrt". Iets voorbij dit gebouw staat een bord dat ons uitleg verschaft over de geschiedenis van de steenkolenwinning in het Wormdal. Eén schacht stond hier in het dal, een andere hoog op de helling. Ze waren verbonden met een steile weg die met enige fantasie nog zichtbaar is. Afkorting: Mensen die de route willen afkorten lopen verder en zien ongeveer tegenover dit gebouw een pad naar rechts (punt 3). Dit leidt naar een brug. Aan de overkant lopen ze rechtdoor (zeer steile klim) tot op een dwarsweg en daar kunnen ze de route weer oppakken bij punt 13. We volgen nu de asfaltweg in de richting van Burg Wilhelmstein en lopen onder de hoogspanningsleiding door. Hier zien we aan onze rechterhand in het Wormdal een grote vijver, de Entenpfuhl, liggen, waarop Aalscholvers (Phalacrocorax carbo) en diverse soorten eenden te zien zijn. Iets verderop ligt rechts een lang woonhuis dat vroeger deel uitmaakte van de mijn Alte Fuhrt. Hierna loopt de asfaltweg bergop en komt uit op de verkeersweg tussen Pley en Kohlscheid. In het sparrenbos rechts liggen de resten van een oude schacht van de Grube Alte Fuhrt van 170 meter diep. Langs de weg staan 3 witte geschakelde huizen. In het middelste hiervan woonde de vroegere bedrijfsleider van de mijn Alte Fuhrt. We volgen de verkeersweg rechtsaf en dalen af in de richting van de Worm. Net voor de brug (punt 4) ligt een parkeerplaats. Afkorting: Mensen die hier de route willen afkorten kunnen de asfaltweg volgen en gaan aan de andere kant van de Worm de eerste weg rechts in en negeren een zijweg naar links (punt 12). We lopen de parkeerplaats op en aan het einde hiervan zien we een weg linksaf de berg oplopen. Deze slaan we in. We hebben nu links een weiland en rechts een haagbeukenbos. Na enkele meters splitst de weg zich in twee parallel lopende paden, hiervan volgen wij het rechter (hoogstgelegen) pad. Het pad onder ons is een holle weg die in het verleden diende om het vee vanaf de burcht naar de weilanden langs de Worm te brengen. Na een flinke klim komen we uit bij de ingangspoort van Burg Wilhelmstein.            We kunnen even de poort inlopen en gaan kijken bij de resten van de donjon en de waterput. Hierop groeit onder meer de zeldzame Muurbloem (Cheiranthus cheiri). Of we kunnen even genieten van het uitzicht vanaf het terras van het erbij gelegen restaurant of er een kopje koffie drinken. Het restaurant is geopend vanaf 11.30 uur. Voor meer informatie over de geschiedenis van de burcht is er sinds januari 2007 een interessant boekje te koop. We houden de burcht aan onze rechterhand en lopen een dalende bosweg in. Aan onze rechterhand zien we nu nog enkele resten van de muren van de burcht. De weg loopt verder door een beukenbos. Dan maakt de weg een slinger naar rechts en daalt langzaam. Het bos waar we ons nu in bevinden, bestaat grotendeels uit Haagbeuken (Carpinus betulus). Dit bostype zullen we op vele plekken in het Wormdal aantreffen, vooral daar waar de grond rotsig is en er slechts een dunne laag humus te vinden is. Twee zijwegen van links negeren we, we passeren een schuilhut met een zijweg naar rechts, welke we ook negeren. Tegenover de schuilhut is een vijver waarop we diverse soorten watervogels, waaronder Meerkoet (Fulica atra), Waterhoen (Gallinula chloropus) en Wintertaling (Anas crecca) kunnen zien. We volgen de weg tot we uitkomen op een verkeersweg (Mühlenweg) tussen Bardenberg en Kohlscheid met links een kruis dat ons herinnert aan de Tweede Wereldoorlog. We lopen even naar rechts en zien aan onze rechterhand de Bardenberger of Alte Mühle liggen, een oude watermolen uit 1568. Hier is een café-restaurant in gevestigd, waar we kunnen neerstrijken voor een kop koffie (punt 5).       Afkorting: Wanneer we hier willen afkorten, moeten we de verkeersweg verder volgen, de Worm oversteken en voorbij de parkeerplaats aan de linkerkant nemen we, na het passeren van het bordje "Kohlscheid", de eerste weg naar rechts. Hier kunnen we de route weer oppakken bij punt 11. Tegenover de Alte Mühle slaan we linksaf, deze straat heet Knopp en volgt de hellingvoet. In de helling kunnen we diverse gesteentelagen zien en ook zien we dat hier Valse salie (Teucrium scorodonium) en Bosrank (Clematis vitalba) groeien. Hier ligt de steenberg van de mijn Ath. Na ongeveer 300 meter komen we uit bij een plas met een rietkraag waar regelmatig de Ijsvogel (Alcedo atthis) waar te nemen is, ook de schuwe Waterral (Rallus aquaticus) leeft hier. Iets verderop zien we links een schuilhut en rechts een huis liggen. We volgen het pad dat hier rechtsaf buigt en langs de tuin van dit huis loopt. Na ongeveer 30 meter komen we bij een afwateringsmijngang van de voormalige steenkolenmijn Ath dat later gebruikt werd door de mijn Gouley. Op een informatieplaat kunnen we de geschiedenis van deze gang en mijn lezen. Het pad wordt nu iets smaller en begint te stijgen. We lopen door een sparrenbosje, passeren een hoogspanningsleiding en na een tijdje komen we uit op een asfaltweg. Hier gaan we rechtsaf, de helling omlaag. Aan de overkant van het Wormdal zien we de kerk en de huizen van Kohlscheid liggen. Voor ons ligt in het dal de voormalige Pumpermühle (punt 6). Afkorting: Mensen die hier de route willen afkorten, lopen hier verder de helling af en steken over een brug de Worm over. Ze lopen langs de waterzuivering en aan de overkant van de Worm nemen ze de eerste weg rechtsaf. Hier pakken ze de route weer op bij punt 10.       Ongeveer 100 meter voor de Pumpermühle slaat een ietwat moeilijk zichtbaar pad linksaf en volgt de helling hoog boven de Worm. Opmerking: Sinds januari 2005 staat hier een bordje en een hekwerk zodat de weg officieel niet meer is toegestaan. U kunt er waarschijnlijk toch gewoon langs lopen. Mocht u dit niet kunnen of willen, dan kunt u eventueel op de asfaltweg terug bergop lopen en het eerste pad aan uw rechterhand inlopen en zelf een weg over de steenberg zoeken totdat u uitkomt bij een een pad dat gemarkeerd is met grote ronde witte stenen. Hier ligt iets verder bergaf nog een plas met amfibieën (zie onder) die u had gepasseerd wanneer u de route had gevolgd. Op die plek kunt u de route hieronder weer verder lezen. Hier slaan wij in en lopen door een haagbeukenbos. We passeren de resten van een bunker uit de Tweede Wereldoorlog en niet lang daarna komen we uit op de voormalige steenberg van de mijn Gouley. Hier is het zaak om de route goed in de gaten te houden, aangezien hier een groot aantal paadjes loopt, dat ook nog steeds verandert. We komen vanzelf uit op een open, vlak stuk van de steenberg dat we in principe gewoon rechtuit moeten oversteken. We passeren dan aan onze rechterhand een aantal ondiepe plasjes met allerlei soorten amfibieën, zoals salamanders en padden erin. In dit gebied groeien veel fraaie planten zoals het Duizendguldenkruid (Centaurium sp.), de Wilde kaardebol (Dipsacus fullonum) en het Kandelaartje (Saxifraga tridactylites) en ook de Koninginnepage (Papilio machaon) en de Blauwvleugelsprinkhaan (Oedipoda caerulescens) zien. Ongeveer 25 meter daar voorbij gaan we een kleine helling omhoog en er voegen zich van links enkele wegen bij de onze. Wij gaan hier naar rechts en hebben dan links een helling met mijnsteen. Op de weg liggen enkele grote ronde, gepolijste witte stenen. Na ongeveer 20 meter begint onze weg weer te dalen en we komen uit bij een ruig stuk grasland met onder meer Wilde kaardebol (Dipsacus fullonum), Koninginnekruid (Eupatorium cannabinum) en Wilde peen (Daucus carotta) erin. We passeren ook een bordje dat ons vertelt dat dit gebied tot "Naturschutzgebied" verklaard is. Aan onze rechterhand zien we nu een heuvelachtig terrein dat met berken, wilgen en populieren begroeid is. Dit is de voormalige Sodahalde Gouley, hier werd het afval van een sodafabriek die in Würselen gestort. We lopen rechtdoor met rechts de Sodahalde en links een steile helling, welke begroeid is met een bos bestaande uit Haagbeuk, Es, Wilde kers en Hazelaar in de ondergroei. Voorbij de Sodahalde, met een mooi vormgegeven kijkvenster, komen we weer vlakbij de Worm. Deze volgen we stroomopwaarts tot bij een verkeersweg en een brug over de Worm (punt 7). We zijn nu bij de Teuterhof. Afkorting: Mensen die de route hier willen inkorten, kunnen de brug oversteken en aan de overkant de eerste weg rechtsaf gaan (punt 9).       Op de verkeersweg gaan we linksaf. Tegenover café "Teuterhof Hütt 'n" gaat een asfaltweg rechtsaf de berg omhoog. Deze slaan we in en bij een Y- splitsing houden we rechts aan en blijven het Wormdal volgen. We lopen nu in een gebied met weilanden en kunnen zo redelijk ver kijken. Beneden in het dal zien we de Worm stromen. Een stuk verderop komt een zijweg van links bij de onze. Hier gaan we rechtdoor het dal in en volgen de weg tot bij de Adamsmühle uit 1771. Tegenover de molen zijn ook weer enkele gesteentelagen te zien die hier dagzomen. We lopen rechtdoor en zien links van ons het kenmerkende haagbeukenbos, met Hulst (Ilex aquifolium) en Wilde kamperfoelie (Lonicera periclymenum) als ondergroei, en rechts de fraai meanderende Worm. Waar het haagbeukenbos ophoudt, zien we twee zijpaden die links de helling oplopen. Hiervan nemen we het rechtse. We passeren een hoogspanningsleiding en zien aan onze linkerhand de huizen van Scherberg. Bovenaan nemen we het eerste pad naar rechts. Vanaf hier hebben we mooi uitzicht op het dal met daarin de Adamsmühle. Op een asfaltweg gaan we rechtsaf en dalen af. We lopen weer onder de hoogspanningsleiding door en bij een zijweg van rechts lopen we rechtdoor het dal in. Iets verderop is links een mooie geologische ontsluiting te zien, waar met enige fantasie en goed kijken ook versteende golfribbels aan de oppervlakte komen. We passeren een schuilhut en komen uit bij een voormalige wolspinnerij, Wolfsfurth (punt 8). We lopen langs de gebouwen, steken een iets bredere zijbeek van de Worm, de Meisbach, over en gaan daarna de eerste weg rechts in. Een wegwijzer van het fietsroute- netwerk wijst hier richting Richterich en Berensberg. Aan onze linkerhand zien we nu de enorme zuiveringsinstallatie van de stad Aken. We steken de Worm over en aan de overkant nemen we de eerste weg linksaf. Deze gaat steil bergop. We negeren een zijpad naar rechts. Waar rechts een weiland begint, lopen we loodrecht van de Worm weg, bergop langs de rand van dit weiland in de richting van een parkeerplaats vlak voor ons. We lopen over een smal pad met aan weerszijden prikkeldraad door dit weiland tot aan de parkeerplaats met de "Blauer Stein", een obelisk die is opgericht ter ere van Pauline Bonaparte, een zus van Napoleon, die hier en in het aangrenzende bosje graag kwam wandelen na een bezoek aan de warme baden van Aken. Ervoor staat een fraaie Gele kornoelje (Cornus mas). Dit is het verste punt van de route. Met de Blauer Stein links van ons, en het Wormdal in onze rug, nemen we de eerste weg rechtsaf en lopen dan tussen bos en weiland. Reeds na 10 meter gaat een bosweg- gemerkt met A4- linksaf het Paulinenwäldchen in, deze nemen we. Hier zien we fraaie hulststruiken. We negeren een zijpad naar rechts, bij een asfaltweg nemen we tegenover een boerderij een voetpad dat parallel aan de asfaltweg loopt. We passeren een café met de naam Paulinenwäldchen. Aan het einde van het voetpad gaan we rechtsaf, de straat "Paulinenhof" in. Na 100 meter maakt de straat een bocht naar links, hier lopen wij echter rechtdoor en passeren het kerkhof van Berensberg. Aan onze rechterhand zien we nu het Paulinenwäldchen en links het kerkhof. We negeren drie zijwegen naar rechts en één naar links en blijven doorlopen langs de bovenrand van het bos. We lopen onder de hoogspanningsleiding door en zien een dikke eikenboom, die een "Naturdenkmal" is. Links zien we de kerk van Berensberg. We negeren nu weer twee zijwegen naar rechts, zien rechts een weitje en ook daarachter negeren we een zijweg die rechts het bos in leidt. Waar ons pad en de bosrand een duidelijke bocht naar links maken, nemen we het brede bospad -gemerkt met een blauw bordje Ruiterpad- rechtsaf. We komen nu in een fraai beukenbos met hulststruiken in de ondergroei. Even later gaat dit over in een lorkenbos. Ons pad daalt nu geleidelijk af en we komen uit op een dwarsweg. Daar lopen we een tiental meters naar rechts en erna gaan we op een T- splitsing linksaf. We volgen het Wormdal nu stroomafwaarts. Dan komen we in een bos bestaande uit Amerikaanse eiken (Quercus robur). Hier gaat een weg rechts het dal in. Deze nemen we. We lopen zodoende tot in de weilanden. Vlak voor de Worm gaan we linksaf over een geasfalteerde weg tot we uitkomen bij de brug bij Teuterhof (punt 9). Hier steken we de verkeersweg over en volgen het pad dat over de linker (westelijke) oever van de Worm loopt. We hebben nu rechts de Worm en links de verkeersweg. We komen uit op een parkeerplaats die we in principe gewoon recht moeten oversteken. We volgen dan een asfaltweg met ernaast een ruiterpad het dal in tot knooppunt 10 van het fietsroute- netwerk (punt 10). Hier gaan we linksaf en volgen de Worm. Rechts kijken we nu uit op de weilanden langs de Worm en links is er een bos. Aan de overkant van de Worm zien we de Pumpermühle liggen. We passeren een visvijver in het dal, gevormd uit een oude meander van de Worm, en een stuk verderop zien we een beboste dijk. Ervoor staat een knoestige Spaanse aak (Acer campestre), die is aangewezen als "Naturdenkmal". We negeren de zijpaden naar links en rechts en we lopen een klein bergje omhoog en zien rechts de beboste dijk en links weilanden. Iets verderop komen we ook langs akkers. In de hagen langs het pad groeit Hazelaar (Corylus avellana), Valse salie (Teucrium scorodonium), Gewone vlier (Sambucus nigra) en Grootbloemige muur (Stellaria holostea). De weg maakt een bocht naar links en recht voor ons zien we nu de Alte Mühle en Burg Wilhelmstein liggen. Hier voegt zich van rechts ook een ruiterpad bij de route. Op een dwarsweg gaan we rechtsaf en we lopen tot op een parkeerplaats (punt 11).           Op de verkeersweg (Am Langenberg) tussen Kohlscheid en Bardenberg aangekomen lopen we linksaf en passeren het plaatsnaambordje van Herzogenrath Stadtteil Kohlscheid. We slaan rechtsaf en lopen langs een kleine waterzuivering met ernaast een afgedekte mijnschacht. We negeren een voetpad dat links de helling op gaat en volgen de hoofdweg aan de hellingvoet. Iets verderop stijgt de weg tot op een andere verkeersweg tussen Merkstein en Pley. Deze volgen we rechtsaf. Na ongeveer 30 meter steken we de weg over en slaan een zijweg naar links in (punt 12). Op een dwarsweg voor een weiland gaan we linksaf en stijgen langs enkele geknotte haagbeuken. Op een Y- splitsing gaan we rechtsaf en blijven de rand van het weiland volgen tot bij een schuilhut. Hier hebben we uitzicht op Burg Wilhelmstein en erachter de watertoren (gebouwd tussen 1909 en 1911) van Bardenberg met zijn mooie koperen dak. Bij een sparrenbos aan onze rechterhand splitst de weg zich, hier volgen wij de dalende weg die rechtsaf gaat. Iets verderop is weer een Y- splitsing, waar we wederom rechtsaf gaan door een lorkenbos. We dalen af en komen uit op het niveau van de Worm. De weg buigt naar links en bij een volgende Y- splitsing houden we rechts aan en klimmen een korte, steile helling omhoog. Bovenaan gekomen volgen we het pad dat het Wormdal volgt en negeren een zijweg naar links. We bevinden ons nu weer heel hoog boven de Worm. Bij een volgende splitsing gaan we weer rechtsaf en dalen weer af tot vlak bij de Worm.       Dit pad volgen we door een populierenbosje met daarin talloze vlieren vol met Judasoren (Auricularia auricula- judea) tot bij een brug over de Worm. Hier gaan we linksaf en klimmen omhoog over een pad met links sparren en rechts beuken. Bovenaan de helling komen we op een dwarsweg en zien de eerste huizen van Kohlscheid (punt 13). Hier gaan we rechtsaf. We komen op een pad tussen weilanden en passeren aan onze linkerhand een schuilhut. Een van links komende weg negeren we en blijven rechtdoor lopen. We komen onder een hoogspanningsleiding door en op een dwarsweg waar we links enkele huizen zien, gaan we rechtsaf het dal in. We passeren hier slechts één huis (nummer 50) en dalen verder af langs de tuin van dit huis. Het pad verder volgend komen we langs een Höckerlinie (anti- tankwal) uit de Tweede Wereldoorlog. Dan komen we uit op een verharde weg en zien voor ons een schuilhut en rechts de ingang van een waterzuiveringsinstallatie. Rechts van de schuilhut (punt 14) gaat een klinkerpad een sparrenbos in. Dit nemen we en lopen zodoende langs de achterkant van de waterzuivering. Voorbij de waterzuivering negeren we een pad dat rechtsaf naar het niveau van de Worm afdaalt. We lopen nu langs de spoorlijn tussen Herzogenrath en Aken. We passeren een tweetal tunneltjes onder het spoor door en ter hoogte van het tweede tunneltje zien we ook het terrein van een hondenvereniging. Hier verandert onze weg in een stijgende klinkerweg. Bovenaan gekomen zien we voor ons de steenberg bij Noppenberg. Bij een spoorbrug gaan we rechtsaf het dal in. Nu krijgen we uitzicht op het centrum van Herzogenrath en de steenberg van Halde Adolf erachter. Bij een veldweg van links lopen we rechtdoor tussen akkers door in de richting van een oude spoordijk die dwars op het Wormdal staat. Bij deze oude spoordijk lopen we tussen de dijk en een elzenbroekbos door. We steken de Worm over en lopen de helling aan de overkant op. Rechts van ons bevindt zich nu een mooi moerassig weiland en bovenaan dit weiland zien we de schuilhut van het begin van de wandeling weer liggen. Bovenaan komen we weer op de zessprong van het begin. We moeten nu dus weer de geasfalteerde lindenlaan in, dit is de tweede weg naar links. Deze brengt ons weer terug tot bij de parkeerplaats.