Elisenbrunnen
De Elisenbrunnen in het centrum van Aken is een van fraaiste sporen van de
badcultuur in Aken.
In de Middeleeuwen werden de beken in het centrum van Aken overdekt en nog later kwamen ook de beroemde
warme bronnen ondergronds te liggen. In een brief van 26 maart 1798, toen Aken deel uitmaakte van het Roer-Departement, wordt dit beschreven aan de hand van de omgeving van de huidige Friedrich Wilhelm-Platz. Hierin wordt gesproken over `….zwei unsauberen Kloaken ……die im Herzen hiesiger Stadt selbst einen fortdauerenden Gestank ausdünsten, Faulgase verbreiten und dazuhin die ohnehin schon überreichlich vorhandenen Ursachen aller Krankheiten vermehren`(Holländer, 1991).
Ook de voormalige stadsgrachten, voor zover ze niet bebouwd waren of in tuinen waren omgevormd, stonden na regenbuien vol `verseuchte Pfühle` die in de directe nabijheid van een druk belopen doorgang door de stadsmuur lagen. Dit was onder meer het geval tussen het Hartmann- en Ursulinentor. De plassen lag vol dode dieren en verspreiden een ondraaglijke stank, zodat voorbijgangers hun neus moesten dichthouden om niet te moeten overgeven. Toen er ´s nachts twee soldaten in terecht kwamen overleed een ervan doordat hij langere tijd in het water had gelegen.
Tussen 1822 en 1828 ontstond op de plek waar voorheen deze stinkende plassen lagen de Elisenbrunnen als kern van het nieuwe kuurgebied. Vanaf het eind van de 18
e eeuw was het Altes Kurhaus het centrum van het kuurgebied geweest. Het ontwerp van de Elisenbrunnen kwam van Karl Friedrich Schinkel en de bouwleiding was in handen van Johann Peter Cremer. Het gebouw was oorspronkelijk 266 Fuß lang en bestond uit een hal met Dorische zuilen. Aan weerszijden stonden zuilengalerijen van 180 Fuß lang waaraan twee gebouwen aansloten. In de rotonde bevonden zich aan de voet van twee trappen met elk twintig treden de twee Trinkbrunnen. Dit waren kranen waaruit warm, zwavelhoudend water stroomde. Het water werd via een pijpleiding aangevoerd vanaf de verderop gelegen Kaiserbad-Quelle (gelegen onder het huidige Kaiserbad) met een temperatuur van 52 ˚ Celsius (Weertz, 2013). Het zit vol zwavelwaterstof waardoor de geur van rotte eieren je tegenmoet komt. Regelmatig speelde een orkest in de rotonde van de Elisenbrunnen of in het linker gebouw in een met marmer geplaveide zaal. Ook aan de rechterzijde van de rotonde stond een gebo
uw met een ruimte waar muziek gemaakt kon worden en ernaast een ruimte waar drankjes en kleine versnaperingen verkrijgbaar waren. De status van de Elisenbrunnen als centrum van het kuurgebied hield slechts enkele jaren stand. Met de aanleg van de Elisengarten rond 1851 direct erachter verhuisde het kuurgebied hierheen. Dit was een hele vooruitgang. Later werd ook in de Elisengarten een Trinkbrunnen aangelegd. Tegenwoordig is de Elisengarten een klein stadspark, waar ´s zomers hele groepen mensen op het gras in de zon liggen. Het is heerlijk om door de zuilengalerij van de Elisenbrunnen te wandelen, hoewel de plaatselijke jeugd met skateboards het gebied ook kan waarderen.
Herbouw na de Tweede Wereldoorlog
De Elisenbrunnen werd na de verwoesting tijdens de Tweede Wereldoorlog in 1953 herbouwd maar niet meer helemaal geheel in overeenkomst met het oorspronkelijke bouwwerk. De huidige Elisenbrunnen bestaat uit twee zuilengangen met Dorische zuilen. In de centrale hal stroomt het hete water via twee kranen in marmeren bekkens. Inwoners van Aken komen hier regelmatig een slokje nemen, ondanks het bordje `Kein Trinkwasser`. Dit bordje hangt er echter omdat het water van de Elisenbrunnen feitelijk als geneesmiddel wordt gezien en enkel onder toezicht, dus op recept, mag worden gebruikt (Weertz, 2013).