Natuur tussen Maas en Rijn beleven!



Startpagina.
Algemene informatie over de Eifel.
Excursies en lezingen.
Deelgebieden:
-
Eifel
-Limburg
Natuurreservaten en wandelgebieden.
Geschiedenis van de Eifel.
Archeologische plekken.
Historische plaatsen.
Water in de Eifel.
Geologie van de Eifel.
Oude ambachten.
Mijnbouw & oude
industrie.
Paddenstoelen.
Wildparken & Musea.
Feesten.
Heiligen.
Wandelroutes.
Kinderwagenwandelingen.
Links.
Over ons.
Contact/Colofon.
Fotopagina´s.
Alfabetisch register
Naar de Duitstalige sites/ Zu den deutschen Seiten.













Het Wormdal bij Haanrade.

     

Nabij de Kerkraadse wijk Haanrade is het beekdal van de Worm in zijn geheel nauwelijks natuurlijk te noemen, maar de echte beekoevers vormen één van de laatste natuurlijke stukken beekloop in Nederland.
Eigenaars en beheerders van het Wormdal zijn het Waterschap Roer en Overmaas, Kreis Aachen, Stadt Herzogenrath Het gebied heeft een oppervlakte van 24 hectare De Worm kent twee zijbeken op dit traject, de Anselerbeek en de Strijthagerbeek. De Strijthagerbeek mondt overigens eerst in de Anselerbeek en dan pas in de Worm. De Anselerbeek mondt ter hoogte van Eygelshoven in de Worm uit.
Het Wormdal ligt ingeklemd tussen industrieën, steenbergen en spoorwegen. De spoorweg tussen Herzogenrath en Rheydt werd in 1852 geopend. Ook de stedelijke bebouwing dringt steeds verder op naar haar bedding.
Maar juist deze versplintering leidde tot haar behoud. In het verleden was de bedding van de Worm met beschoeiingen vastgelegd en kronkelde het riviertje binnen een smal keurslijf van oeververstevingen. In het eerste kwart van de twintigste eeuw bleek het echter al niet meer interessant om de kleine percelen in het dal voor de landbouw in gebruik te houden. Zodoende werden ook de oeververstevigingen niet meer onderhouden en spoelden stuk voor stuk weg. De Worm begon hierop weer vrij te meanderen en het dal raakte over grote delen bebost met een zachthoutooibos, waar met name Schietwilgen (Salix alba), maar ook Zwarte elzen (Alnus glutinosa) te vinden zijn. Ook groeien er allerlei andere planten en komen er bijzondere dieren voor. In 2007 waren er 4 tot 5 territoria van de Nachtegaal in het Wormdal.
Door de toenemende verstedelijking werd deze meandering nog versterkt. Omdat het oppervlakte verhard gebied toenam, werd regenwater sneller en met hogere pieken afgevoerd, hetgeen weer leidde tot een hogere erodering van de dalwanden. Door de ligging aan de voet van de steilwand verzamelt zich kwelwater in de bedding. De oevers raken begroeid met water- en moerasplanten en elzenwilgenbos. In de bosschages leven Nachtegalen, in 2007 zongen er vier tot vijf mannetjes.
Op oudere kaarten is te zien dat de Worm zich in de loop van de twintigste eeuw steeds dieper in de oorspronkelijke, hooggelegen dalbedding heeft ingesneden. Daardoor zijn er hoge steile oevers ontstaan, die bij hoog water regelmatig afkalven. Reeds in 1924 stroomde de Worm in een smalle, kronkelige bedding in een breed dal. Waarschijnlijk stroomde het water toen al tussen steile oevers. Rond 1975 hebben de bochten zich verlegd en werd een oude meander afgesneden. Op veel plekken werd de gemakkelijk erodeerbare zandige leem, die in een vroegere periode werd afgezet, ondermijnd en stortte met bomen en al in de beek. Het geërodeerde materiaal werd door het water meegenomen.
Rond 1981 blijkt het Wormdal breder te zijn geworden, de dalbodem is lager geworden, doordat een groot deel van het de leem is weggetransporteerd. De bedding heeft nu een meer grindig karakter gekregen. Het riviertje blijkt nu, waarschijnlijk door de te geringe hoeveelheid water, niet in staat zich nog dieper in het grindpakket in te snijden en slingert eroverheen. Daardoor vormen zich nieuwe, lagere en veelal glooiende oevers. Alleen op plekken waar de beek de oude leem- en zandlagen aansnijdt, liggen hoge steilranden.
Tussen 1982 en 1986 werd de dalvlakte verhoogt tot bijna 5 hectare. De 25.000 m3 materiaal die hierbij moet zijn vrijgekomen, is uit het gebied afgevoerd. De nieuwe dalvlakte groeit vol met bos. Het hout dat in de bedding valt bevorderd de erosie. Doordat de beek nu breder is, wordt ook de variatie in watertypen groter. Stroomversnellingen wisselen af met traag stromend water. Steile en glooiende oevers wisselen zich ook af.
Vlakbij de kerk van Haanrade ligt een visvijver. Dit was oorspronkelijk een plas waar koelwater voor de hogedrukcentrale van de steenkolenmijn Julia die in 1964 naast de oude electriceiteitscentrale werd aangelegd. De plas werd in de jaren 1970 aangelegd. Nadat de centrale in 1984 sloot werd de vijver aan zijn lot overgelaten. Bij de aanleg van deze vijver is de loop van de Worm verlegd. Oorspronkelijk stroomde de Worm namelijk op de plek van de vijver. Deze vijver was lange tijd in bezit van Hengelsportvereniging "Het Dobbertje". Tegenwoordig is hij net als de steenberg eigendom van de Firma Hodzelmans.